BIM نه فقط یک نرم افزار و نه یک مدل سه بعدی است، بلکه رویکرد و فرآیندی است که به صورت یک ابزار کاربردی می تواند اغلب فرآیند های موجود در چرخه حیات یک ساختمان (نظیر طراحی، ساخت، بهره برداری و...) را بهبود و یا تغییر بخشد. تعریف بیم به عنوان یک فرآیند و رویکرد بسیاری از تناقضات موجود میان تعاریف متفاوت ارایه شده توسط منابع گوناگون را مرتفع خواهد ساخت.
در ادامه یک تعریف ساده از مدلسازی اطلاعاتی ساختمان و بخش کوچکی از تاریخچه آن ارایه خواهد شد.
« به فرآیند بازسازی و یا شبیه سازی یک جزءکوچک ازیک شیء یا پدیده بزرگ؛ که ازلحاظ کارکرد با آن شیء یا پدیده واقعی، یکسان باشد مدل سازی گویند. بدین ترتیب درشرایطی که امکان دسترسی به تمام جزئیات امور و روابط پدیده‌ها، مشکل، پرهزینه و وقت‌گیراست، مدل، آنها را سهل وآسان می‌کند و با برخورداری از امکان تجزیه و تحلیل، پیش‌بینی نتایج راممکن می‌نماید. اطلاعات از دیدگاه علم عبارت است از داده های شکل گرفته، جمع آورى شده، ذخيره شده، بازيابى شده، پردازش شده و تغییر یافته به طوری که معنی دار و مفید باشند.
پس مدل اطلاعاتی ساختمان عبارت است از یک نمونه کوچک بازسازی شده( به صورت کاملاً یکسان با شرایط حاکم بر یک ساختمان واقعی در طی چرخه حیات آن) و دربردارنده داده هایی که براساس نیاز، اطلاعات گوناگونی از آنها قابل استخراج باشند به نحوی که بررسی جزییات امور و پدیده ها در مدل موجود آسان تر، کم هزینه تر و به واقعیت نزدیک تر باشد.
« مفهوم مدل سازی رایانه ای برای ساختمانها نخستین بار در سال 1975 توسط ایستمن و شاوکراس زمانی مطرح شد که اولین نمونه از محصولات نرم افزاری برای طراحی ساختمانها در حال توسعه بودند. پیشروی به سوی مدل سازی اطلاعات ساختمان ابتدا به دلیل بالا بودن هزینه تکنولوژی مورد نیاز در آن دوران و پس ازآن به دلیل استفاده موفقیت آمیز از CAD به طور فراگیر به کندی گرایید. در دهه 90 میلادی مدل سازی تولیدات ساختمانی شی گرا پایه ریزی شد وپس از آن بود که مدلسازی سه بعدی پارامتری در بخشهای به خصوصی از صنعت ساختمان نظیر سازه های فلزی به کارگرفته شد.
برخی اعتقاد دارند که بیم یک نرم‌افزار شبیه سازی مدل های ساختمانی است و عده‌ای هم اعتقاد دارند که برای تعریف بهتر بیم باید آن را یک فرآیند یا رویکرد بنامیم. به هر شکلی که بخواهیم بیم را تعریف کنیم، باید با مفهوم مدل دیجیتال سه بعدی ساختمان شروع کنیم. شاید این مفهوم در جاهای دیگر هم استفاده داشته باشد ولی در بیم یک تفاوت بزرگ وجود دارد و آن هم اینکه مدل‌های سه بعدی تنها برای نمایش هندسه و بافت اجزای ساختمان به کار نمی‌روند، بلکه دقیقاً همان ماهیت و خاصیتی را که در دنیای واقعی، هر جزئی از ساختمان دارد، در بر می‌گیرند. یعنی تمام خواص فیزیکی اجزای ساختمان در مدل بیم هم موجود است.
پس به عبارت ساده‌تر می‌توانیم بگوییم با استفاده از بیم تمام اجزای ساختمان نظیر دیوار‌ها، پلکان، پنجره‌ها و … دقیقاً خاصیت اجزای ساختمان در دنیای واقعی را دارند و به خاطر همین دقت که در مدل سازی وجود دارد، ما می‌توانیم پیش از هزینه کردن و ساختن ساختمان، مدل سه بعدی دقیقی از آن را ببینیم و بررسی کنیم. به این ترتیب پیش از آنکه ساختمانی ساخته شود تمام ایرادات نقشه برای معماران مشخص شده و از بسیاری از هزینه‌ها و دوباره کاریها در پروژه جلوگیری می شود. یک مزیت مهم دیگر هم درباره بیم وجود دارد و آن هم این است که معماران یا مالکان پروژه، نیازی ندارند که برای به اشتراک گذاری طرح برنامه یا اپلیکیشن مخصوصی در کامپیوتر خود نصب کرده و حتماً با سیستم کامپیوتری، مدل ایجاد شده را مشاهده کنند، بلکه براحتی از طریق گوشی همراه خود نیز می‌توانند مدل سه بعدی ساختمان را مشاهده کرده و مورد بررسی قرار بدهند.
کاربرد‌ها و خصوصیات بیم
همان‌طور که گفتیم اولین و ابتدایی‌ترین خصوصیت بیم این است که می‌تواند یک شمای کلی از ساختمان به معماران یا مشتریان ارائه بدهد. یعنی در ابتدایی‌ترین حالت می‌توانید مدل یا مدل هایی از ساختمانی که قرار است طراحی کنید،با استفاده ازفناوری بیم به صورت مجازی بسازید و به مشتری یا مالک ساختمان نشان بدهید. همچنین اگر تیم اجرایی شما شامل چندین طراح است آنها می‌توانند به صورت همزمان و موازی روی پروژه کار کرده و طرح های خود را پیش ببرند و در نهایت شما به عنوان مدیر می‌توانید یکی از طرح ها را انتخاب کنید. یکی دیگر از خصوصیات مهم بیم هم این است که می‌توانید چند طرح را با هم ادغام کنید. تصور کنید سه نفر از طراحان پروژه، مدل‌هایی با انواع جزییات را با استفاده از بیم مدلسازی کرده‌اند و شما از هر کدام از طرح ها، قسمتی را پسندیده اید. حال می‌توانید اجزای برگزیده ای را که پسندیده‌اید با هم ادغام کنید و به صورت خود کار این تغییرات در کل مدل سه بعدی ، اعمال می شود.
اما خصوصیت و مزایای بیم به اینهایی که گفتیم، منتهی نمی‌شود. وقتی با استفاده از بیم مدل سازی ساختمان را انجام بدهید تمام جزییات و فاکتور هایی که در پروژه در دنیای واقعی وجود دارند، لحاظ می‌شوند. یک ساختمان دارای تنها بعد معماری نمی‌باشد بلکه لازم است جزییاتی دیگر نظیر سیستم برق، سیستم لوله کشی و … در آن اجرا شوند. تمام این جزییات در پایگاه داده بیم قابل ایجاد و بررسی است. حتی منابع انسانی و هزینه‌ای که قرار است از صفر تا صد پروژه مصرف گردد، با پیاده سازی روش بیم قابل برآورد و محاسبه خواهد بود..
چرا بیم بهتر از کد می باشد؟
بر اساس صحبت‌هایی که در این مطلب درباره خصوصیات و کاربرد‌های بیم داشتیم، کاملاً مشخص است که بیم بسیار متفاوت تر از کد عمل می‌کند. توجه داشته باشید که کد، در اصل طراحی و نقشه کشی به کمک کامپیوتر است ، دقیقاً مانند کاری است که با استفاده از کاغذ و قلم انجام می‌شود. برای مثال اگر طرحی اتود زده شد و به مرحله تأیید رسید و لازم بود که تغییراتی در آن انجام شود، باید دوباره از نو، نقشه را بکشید و به جزییات بپردازید. در حالیکه در بیم زمانی که نیاز به تغییراتی در مدل باشد، کافیست این تغییر را اعمال کنید و خواهید دید که تغییری که اعمال کرده‌اید در کلیه قسمت هاییی که لازم است در کل مدل به صورت خودکار تغییر خواهد کرد و به این ترتیب تا حد زیادی در وقت صرف جویی می شود. به علاوه همان‌طور که گفتیم مهم‌ترین خصوصیت بیم این است که در مدلسازی که توسط بیم انجام می‌شود تمام اجزای ساختمان دقیقاً همان خصوصیاتی را دارند که قرار است در دنیای واقعی داشته باشند.
نکاتی درباره روش بیم
- روش بیم می‌تواند در ابعاد مختلفی فرآیند ساخت یک ساختمان را در طول چرخه حیات آن شبیه سازی کند. در مراحل ابتدایی که تنها نیاز به طراحی شماتیک می باشد به راحتی و به سرعت می‌توانید مدل سازی مناسب برای این مرحله را انجام داده و به مشتری یا مالک ساختمان ارائه دهید. اگر این طرح‌ها به تأیید رسیدند می‌توانید در مراحل بعدی با مدل سازی جزئی تر طرح را کامل تر نمایید و در نهایت با تعریف مصالح، جزییاتی که در اجرای واقعی قرار است مورد استفاده قرار بگیرند، مشخص کنید.
- در تمام مراحل کار، مستندات قابل جمع آوری هستند. در روش بیم در هر مرحله‌ای از مدلسازی یا ساخت ساختمان که باشید می‌توانید مستندات و گزارش‌های کار را جمع آوری کرده و بررسی کنید و یا به مالک ساختمان ارائه دهید. همان‌طور که گفتیم روش بیم در هر مرحله از فرآیند مدلسازی پشتیبانی می‌کند و بدین ترتیب هیچ نیازی به تغییر ابزار یا سیستم در طول اجرای پروژه نمی باشد.
- تقریباً در همه موارد، مدلسازی و پیاده‌سازی یک ساختمان، کاری گروهی می‌باشد و برای همین روش بیم به صورت کلی بر پایه کار گروهی و همکاری متقابل ایجاد شده است. به این شکل وقتی اعضای پروژه روی مدلسازی کار می‌کنند می‌توانند از طریق امکانات روش بیم، مراحل را به موازات هم انجام داده و با هم به اشتراک بگذارند. با این حساب، اعضای تیم در جریان کار‌های افراد دیگر پروژه قرار می‌گیرند و کار به بهترین شکل انجام مي شود.
منبع: معرفی اجمالی مدلسازی اطلاعات ساختمان-بهرام شیرانی
